Monday, March 12, 2007

Eronhigiig ailchlal

Manai mantgar shar zaluugiin Waseda Uni deer unshsan/shuud utgaaraa.tsaas unshisan/geh lektsiin ekhiig sonin.mn deerees olj uzev. Yag yamar sedweer yu yarikh gesniig ni uneheer hicheegeed hicheegeed oilgosongui.
Uul ni mergejliin diplomat albanii humuus ekhiig ni beldej ogmoor yum. Arai manai hun ooroo bichdeg yum bish biz dee. ali eswel ehner ni ch yum uu?

Nileen magtan duulsan uyangiin haliltai , bogs ulaimaar tal zassan, yamar ch emkh tsegtsgui , negnees nogood userch towhchson, yu helekh gsn ni todorhoi bus. er ni awakh yum algaa.Yaduu ornii eronhiilogch geheer l iim balai yum yariad yawjaah yostoim shig...

Tuunii ailchlaliin tuhai Yaponii hewleluud deer ihechlen 2 ornii hamtiin ajillagaa gsn ug hereglsen bkhad MGL ekhuud deer ni baahan l zeelne uu?tusalna uu?gsn ugs bkh yum .

3 dagch horshiin tukhai,MGL d atomiin tsahilgaan stants barij bolokh tuhai endhiin ikh surguuliin 1 dugeer kursiin huuhed ch icheed helj chadmaargui mergen mergen sanaa heleed gertee harisan bkh yum.Bas Ayulguin Zowloliin baingiin bus gishuund ner deshij bsanaasaa MGL tatgalzaad orond ni Yaponiig demjii gsn bkhii. Ene odoo manai gadaad yamni alban yosnii bair suuri uu, eswel manai shar zaluu amnihaa zorgoor buraw uu? tegeed ch huuliar eronhiilogch chini bodlogo todorhoildoggui biz dee.iim tom yum yariad yawj bdag.ooriinhoo erkh uurgiig ene hun law meddeggu bkhaa.

Bas morooroo yawahgui Sooka gakkai geed asuultiin temdeg nileen olnig dagalduulj bolokhoor asar sejigtei shashinii bguullagaar ailchilsan bna. Ehner ni ter bguullagiin temdegiig awsan gej bgaa. Mongoliin zaluu ueiig osgon humuujuulekhed asar unetei huwi nemer oruulsanii tuluu....... gej bichsen bna lee.. xaxa

Bas neg sumo barilddag mgl zaluug daguulaad saya France ruu hamt ailchilsan gee biz dee?

neeree endhiin neg siten deer 「Asashoryu giin nairaanii (yaocho)tuhai shuugianiig namjaahaar MGL iin Eronhiilogch irjee. Ene 2 naiz bogood Asa MGL d harikh bolgondoo Enhbayar eronhiitei uulzdag.asar hodii...」 uhaanii yum bichsen bnalee..keke...

neeree manai MGL yam tamgiin gazruud,hotiin zahirgaa,,sudalgaa shinjilgee, ikh surguuli g.m mash olon gazruud bugdeeree neg neg yapon mergejiltentei bolj awsan bna lee. deer ued Zowloltin mergejiltenuud gej bdag bsan shig l. Zarim dawartssan garuud ni tuhain tomilogdson gazraa barag l tor barichdag naasan. unen uur hurmeer..
zooz, enhbayar ch yahaw.garch salkhi amisgaliya.

....Дэлхийн хоёрдугаар дайнаас хойш Васедагийн их сургуулиас Ишибаши, Такешита, Кайфу, Обучи, Мори нарын зэрэг Японы таван Ерөнхий сайд төрөн гарсны дзэр Сони, Тайто, Сейбу, Самсунг компани, корпорацийг үндэслэгч нар болон захирлууд төрөн гарсан нь тус сургуулийн сургалтын чанар нь Японд төдийгүй дэлхий дахинд ихээхэн нөлөө үзүүлдгийг тод томруун илтгэн харуулж байна. Васэдагийн их сургуулийн багш, оюутнууд Япон Улсын хөгжил цэцэглэлд өөрийн чухал хувь нэмрийг оруулсаар ирсэн бөгөөд цаашдаа ч оруулна гэдэгт эргэлзэхгүй байна.

Монгол Улс газарзүйн хувьд ОХУ, БНХАУ гэсэн хоёрхон хөрштэйг та бүхэн сайн мэднэ. Бид хоёр хөрштэйгээ бүх талын найрсаг хамтын ажиллагаа хөгжүүлэхийг эрмэлзэж байдаг юм. Өнөөгийн байдлаар манай орнуудын хооронд өндөр, дээд хэмжээнд хийсэн айлчлалуудын үеэр Монгол, Оросын харилцааг “стратегийн түншлэл”, Монгол, Хятадын харилцааг “сайн хөршийн харилцан итгэлцлэлийн түншлэл” хэмээн тодорхойлсон байдаг. Гэхдээ цаг хугацаа, орон зай товчлогдон хумигдаж, мэдлэг, мэдээлэл чөлөөтэй түгэж, худалдаа наймаа эрс нэмэгдэж буй өнөөгийн ертөнцөд аливаа улс орны гадаад бодлого зөвхөн хөрш орнуудаар хязгаарлагдахаа больсон билээ.

Тийм ч учир Монгол Улс хиёр хөршөөсөө гадна аль болохоор олон улс оронтой, түүний дотор ЗХА-ийн бүс нутгийн улс орнуудтай харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа хөгжүүлвэл хөгжил дэвшил нь эрчимжиж, аюулгүй байдал нь баталгаажина хэмээн үздэг юм. Өөрөөр хэлбэл “гуравдагч хөрш”-тэй байх нь манай улсын хувьд олон тулгуурт гадаад бодлогын нэгэн чухал зорилт билээ.

Ер нь Монгол Улсын хувьд дэлхийн ямар ч оронтой ямар нэгэн зөрчилтэй асуудал байхгүй орон билээ. Энэ нь бидний аюулгүй байдал, хөгжил дэвшлийн гадаад таатай орчинг бүрдүүлж байгаа юм.

Бид Ази, Номхон далайн чиглэл, түүний дотор Зүүн Хойд Ази, Төв Ази, Зүүн Азийн чиглэлд түлхүү анхаардаг юм. Монгол Улсын ийм чиг шугам нь юуны түрүүн Азийн зүрхэнд байрладаг түүний газар зүйн байрлалаас аяндаа үүдэн гарч байгаа гэж хэлж болно.

Аливаа гадаад бодлого газар зүйн байрлалаасаа эхэлдэг гэж Наполеон нэгэнтээ хэлсэн байдаг. Ардчиллын үйл явц өрнөсөн өнгөрсөн он жилүүдэд Монгол Улс гадаад бодлогынхоо Азийн чиглэлд батагүй амжилт оллоо. Монгол Улсаас Азийн орнуудтай тогтоосон хоёр талын харилцаа эрчимтэй хөгжиж байна.

1994 онд батлагдсан Монгол Улсын олон тулгуурт гадаад бодлогын үзэл баримтлал гар.снаас хойш өнөөг хүртэлх хугацаанд Ази, Номхон далайн зонхилох орнуудтай хоёр талын харилцааг тасралтгүй өргөтгөн хөгжүүлж ирэв. Хоёр талын харилцааны өнөөгийн түвшинг авч үзвээс, Япон улстай “Иж бүрэн түншлэл”-ийг 1998 онд, БНХАУ-тай “Сайн хөршийн харилцан итгэлцэлийн түншлэл”-ийг 2003 онд, БНСУ-тай “Сайн хөрш, найрамдал, хамтын ажиллагааны түншлэл”-ийг 2006 онд, ОХУ-тай “Стратегийн түншлэл”-ийн харилцааг 2006 онд, АНУ-тай хоёр орны хооронд хамтын үнэт зүйлс, стратегийн нийтлэг эрх ашигт тулгуурласан “Иж бүрэн түншлэл”-ийг 2004 онд, Энэтхэг Улстай “Түншлэлийн харилцаа”-г 2004 онд тус тус тогтоосон нь эдгээр орнуудтай хоёр талын харилцааг чанарын шинэ шатанд гаргасны тод илэрхийлэл юм.

Ази, Номхон далайн орнуудтай тогтоосон бидний харилцаанд Япон Улс онцгой байр суурь эзэлдгийг тэмдэглэх хэрэгтэй. Бид энэ жил Монгол, Японы хооронд дипломат харилцаа тогтоосы 35 жилийн ойг тэмдэглэж байна. Энэ ойг тохиолдуулан Монгол Улсад бүтэн жилийн турш “Японы жил” зохион байгуулж байна.

Гэхдээ манай хоёр орны хоорондын харилцаа хилбооны он жилүүдийн эхний хагас нь тухайн үед тогтож байсан “хүйтэн дайн”-ы улмаас идэвх муутай байсан бол 90-ээд оны эхээр Монгол, Японы харилцаанд үндсэн эргэлт гарч, шинэ үе нээгдсэн. Япон Улс Монголын ардчилал, шинэчлэлийг хоёр талын харилцааны хүрээнд болон олон улсын хэмжээнд дэмжин туслах бодлогыг 1991 онд зарлан, өнөөг хүртэл тууштай баримтлан хэрэгжүүлж байгаа бол Монгол Улс Япон Улстай харилцаа, хамтын ажиллагаа өргөжүүлж хөгжүүлэх зорилтыг гадаад бодлогынхоо тэргүүлэх чиглэлийн нэг болгож, Засгийн газрынхаа үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тухай бүр тусган хэрэгжүүлж байна.

Нөгөөтэйгүүр Монгол Улс Япон Улсын энх тайванч, гадаад бодлогыг зохих ёсоор үнэлдэг бөгөөд НҮБ болон олон улсын бусад байгууллагын хэмжээнд дэмжиж, идэвхтэй хамтран ажиллаж байдаг билээ. Монгол Улс Япон Улсыг НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүнээр сонгогдох явдлыг 1992 оноос эхлэн дэмжиж байгаа бөгөөд цаашид ч дэмжих болно.

Одоогоос нэг сарын өмнө миний бие Ерөнхий сайд Ш.Абэтэй утсаар ярьж, Японы талын хүсэлт сонирхлыг харгалзан 2008 онд болох НҮБ-ын АЗ-ийн байнгын бус гишүүний сонгуульд Монгол Улс оролцохоо больж, нэрээ татаж, Япон Улсыг дэмжих болсноо мэдэгдсэн билээ. Ийм шийдвэр гаргахдаа манай улс Япон Улс НҮБ-ын үйл ажиллагаанд оруулж ирсэн хувь нэмрийг үнэлж, Момгол, Японы харилцааны онцгой байдлыг харгалзан үзсэн болно. Монгол Улс 1998 онд АСЕАН-ы Бүсийн чуулгад (АРФ) бүрэн хэмжээний оролцогчоор, 2004 онд Азийн хамтын ажиллагааны яриа хэлэлцээнд (ACD) гишүүнээр, 2006 онд Ази-Европын чуулга уулзалтад (АСЕМ) оролцогчоор тус тус нэгдэн орсон нь Монгол Улсаас бүс нутгийн бүтцүүдэд оролцох оролцоог нэмэгдүүлсэн. Монгол Улс АСЕАН-ы Найрамдал, хамтын ажиллагааны Гэрээнд /Treaty of Amity and Cooperation) 2005 оны долдугаар сард нэгдэн орсон.

Одгөө АСЕАН-ы орнуудтай яриа хэлэлцээний түншлэл /Dialogue Partnership/-ийн механизм тогтоох шаардлагыг хангах чиглэлээр ажиллаж байна. 2005 оны 12 дугаар сард Куала Лумпурт болсон Зүүн Азийн дээд хэмжээний анхны уулзалт /East Asian Summit/ нь АСЕАН-аар хөдөлгөх хүчээ хийсэн Зүүн Азийн хамтын ныйгэмлэгийн үзэл санаа улам бүр дэлгэрч байгааг тодорхой харуулав. Зүүн Азийн хамтын нийгэмлэг өөрийгөө нээлттэй нийгэмлэг гэж зарлаж байгааг бид талархан хүлээн авч, тодорхой нөхцөл бүрдэх үед Монгол Улс түүнд нэгдэх өөдрөг үзэл бодлыг өвөрлөж байна. АСЕАН+3-ын зүгээс Азийн валютын сан /Asian Monetary Fund/ байгуулах санаачлагыг дэвшүүлсэн билээ. 2000 онд Тайландын Чианг Май-д болсон Сангийн сайд нарын уулзалтаар санхүүгийн аливаа хямралыг таслан зогсоох зорилгоор мөнгө санхүүгийн дэмжлэг харилцан үзүүлж байх тогтолцоог бий болгох хөтөлбөр /Chiang Mai Initiative/ -ийг баталсан билээ.

Ингэснээр гаднаас орж ирэх богино хугацаат хөрннгө оруулалтын урсгалыг хянаж байх, түүний сөрөг нөлөөг хязгаарлах, түүнтэй тэмцэх зохистой аргуудыг хамтран хайх болсон. АСЕАН+3-ын хооронд валютын арилжааны тогтолцоог боловсронгуй болгох, хоёр талын валютын арилжааны сангууд бий болгох ажил ахицтай байна. Үүний зэрэгцээ Зүүн Азийн чөлөөт худалдааны бүс /East Asian FTA/ бий болгох боломжийг Зүүн Азийн судалгааны байгууллагууд тусгайлан судалж, хөтөлбөр боловсруулж байна. Худалдааны хамтын ажиллагаа нь эхний шатанд гааль татварын хөнгөлөлттэй нөхцөл бүрдүүлж, чөлөөт худалдааг дэмжих замаар хөгжих юм. Япон-Сингапурын хооронд, Япон-БНСУ-ын хооронд, мөн Япон-АСЕАН-ы хооронд зэрэг чөлөөт худалдааны бүсүүд байгуулагдахаар бэлтгэл ажлууд хийгдэж байгааг бид анхааралтай ажиглаж байна. Энэ нь бүс нутгийн худалдаа, хөрөнгө оруулалт өргөжих таатай нөхцөл бүрдэнэ гэсэн үг гэж ойлгогдож байна.

Манай улс Ази, Номхон далайн орнуудын эдийн засгийн өсөлт, хамтын ажиллагаа, худалдаа болон хөрөнгө оруулалтад дөхөм үзүүлэх зорилго бүхий АПЕК-ийн зорилго, зарчмыг дэмжиж, АПЕК-тай хамтран ажиллах, улмаар гишүүнээр элсэх сонирхолтой байгаагаа удаа дараа илэрхийлж, холбогдох улс орон, олон улсын байгууллагын дэмжлэгийг авах талаар хоёр талын шугамаар болон АПЕК-ийн Нарийн бичгийн дарга нарын газраар дамжуулан ажиллаж ирлээ. Энэ онд АПЕК-т шинэ гишүүн элсүүлэх 10 жилийн хориг цуцлагдах байх гэж бид найдаж, улмаар энэ байгууллагын гишүүн болох зорилт тавьж байна. Үүнтэй холбогдуулж өдгөө эрчимтэй хөгжиж буй бүс нутгийн олон талт үйл явц, яриа хэлэлцээний бутцүүдэд нэгдэн орох явдал бидний хүсэн хүлээсэн хэмжээнд хараахан хүрээгүй байгааг тэмдэглэн хэлмээр байна. Харин Япон Улс бидэнд урьдын адил дэмжлэг туслалцаа үзүүлнэ гэдэгт эргэлзэхгүй байна” гэлээ

6 comments:

hasha said...

>Bas Ayulguin Zowloliin baingiin bus gishuund ner deshij bsanaasaa MGL tatgalzaad orond ni Yaponiig demjii gsn bkhii

ene odoo yu pee? Barag dagaar oryo, esuul baahan mongo chuluudaach gesentei adil yum

Nana said...

hashaa> hehe, harin yu gesen ug ve, oihgui l bna.

Enuuniigee haraal unshaad zogsjiihiig ni teliizeer harsan ldaa, uur bas uulzaltuud deer ug helj bhad ni ehner ni gej asar ih togtvortoi bus emegtei
helj bgaa ugiig ni hajuugaas ni zaaj zalruulmaar, hezee hezeegui l nudarch shudarch zogsooh ni uu gemeer bair baidaltai hardjiilee, zarimdaa bas tolgoi dohij enter, ter tsaraigaar bol ugiig ni beltgej ugdug baih ni jir uzegdel gemeer jinhene interventor.

bayabaga said...

hashaa>

er ni manaikh suuliiin ued neg iimerhuu mayagiin toglooomiig yaponuudtai toglood bkh shig bgaam. Halim agnakh tuhai olon ulsiin geree gee l heden jil shuugisan daa. yaponuud shuumjluulee l bsan. Tend manaikh dalai ch gui , yu ch gui,halimtai yamar ch erkh ashigiin holboooguim bj dawhij iree l Yapond demjsen sanal ogood bsan dag .keke..bodwol orond ni hedne tg awaa biz.

bayabaga said...

nana>

ter bichlergiig ni olj haraaguim bna. tehdee amidaar ni ter lekts sonsson yapon hun juumalzaad bsaniig bodohod neg ikh oligtoi yum boloogui bkhaa.

Nana said...

hehe,hoyulaa niilj bgaal burhan bagshiigaa zad avlaal daa, joohon murguj zalbirch nuglee naminchildiimuu.

hasha said...

garuud mongo avanguutaa oorsdoo idchihdeg ni goi l doo.